مننژیت چیست؟

مننژیت یک عفونت نادر است که غشاهای ظریف – به نام مننژ – که مغز و نخاع را می پوشاند، تحت تأثیر قرار می دهد. شما یا فرزندانتان می توانید در معرض خطر این بیماری باشید. در این مقاله از بخش سلامت جسمی مجله اینترنتی وبگردون به بررسی مننژیت میپردازیم.

انواع مننژیت

مننژیت باکتریایی

این یک بیماری فوق العاده جدی است. شما یا فرزندتان باید فوراً از پزشک کمک بگیرید. این می تواند تهدید کننده زندگی باشد یا منجر به آسیب مغزی شود مگر اینکه سریع درمان کنید.

چندین نوع باکتری می تواند مننژیت باکتریایی را ایجاد کند. رایج ترین آنها در ایالات متحده عبارتند از:

• استرپتوکوک پنومونیه (پنوموکوک)
• Neisseria meningitidis (مننژوکوک)
• لیستریا مونوسیتوژنز (در افراد مسن ،زنان باردار یا کسانی که دارایمشکلات سیستم ایمنی هستند)

باکتری به نام Haemophilus influenzae نوع b (Hib) علت شایع مننژیت در نوزادان و کودکان خردسال بود تا اینکه واکسن Hib برای نوزادان در دسترس قرار گرفت. همچنین واکسن هایی برای Neisseria meningitidis و Streptococcus pneumoniae وجود دارد. متخصصان توصیه می کنند که همه کودکان و همچنین همه بزرگسالانی که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند، به آن مبتلا شوند.

در بسیاری از موارد، مننژیت باکتریایی زمانی شروع می شود که باکتری ها از سینوس ها، گوش ها یا گلو وارد جریان خون شما می شوند. باکتری ها از طریق جریان خون به مغز شما منتقل می شوند.

باکتری هایی که باعث ایجاد مننژیت می شوند می توانند در هنگام سرفه یا عطسه در افراد آلوده گسترش پیدا کنند. اگر شما یا کودکتان با فردی که به مننژیت باکتریایی مبتلا است، برخورد کرده اید، از پزشک خود بپرسید که برای جلوگیری از ابتلا به آن چه اقداماتی باید انجام دهید.

مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی شایع تر از نوع باکتریایی است و به طور کلی – اما نه همیشه – کمتر جدی است. تعدادی از ویروس ها می توانند باعث ایجاد این بیماری شوند، از جمله چندین مورد که می توانند باعث اسهال شوند.

مننژیت قارچی

مننژیت قارچی بسیار کمتر از اشکال باکتریایی یا ویروسی شایع است. افراد سالم به ندرت به آن مبتلا می شوند. اگر با سیستم ایمنی بدن خود مانند ایدز مشکلی دارید، به احتمال زیاد به این نوع مننژیت مبتلا می شوید.

مننژیت انگلی

مننژیت انگلی نیز نادر است. علت آن انگل هایی است که معمولاً روی حیوانات تأثیر می گذارد. شما می توانید آن را از خوردن حیواناتی مانند حلزون، حلزون، مار، ماهی یا طیور که توسط انگل یا تخم مرغ آنها آلوده شده اند یا از محصولات حاوی تخم انگل استفاده کنید. این خطر در مورد غذاهای خام یا نپخته بیشتر است. شما نمی توانید این نوع مننژیت را به افراد دیگر منتقل کنید.

مننژیت آمیبیمننژیت آمیبی یک عفونت نادر و معمولاً کشنده توسط یک حشره تک سلولی به نام Naegleria fowleri است. این آمیب در خاک یا آب گرم و شیرین زندگی می کند، اما در آب شور زندگی نمی کند. مردم معمولاً آن را از شنا در آب محل زندگی آمیب دریافت می کنند، نه نوشیدن آن. مننژیت آمیبی مسری نیست.

مننژیت غیر عفونی

مننژیت غیر عفونی ناشی از بیماری هایی مانند لوپوس یا سرطان است، یا اگر دچار آسیب سر، جراحی مغز یا مصرف داروهای خاص شده ای شده باشید.

مننژیت مزمن

مننژیت مزمن علائم مشابه مننژیت حاد را دارد، اما طی چند هفته بروز می کند. این ناشی از عفونت های قارچی یا مایکوباکتریایی است که باعث سل می شوند. این ارگانیسم ها وارد بافت و مایع اطراف مغز شما می شوند تا مننژیت ایجاد شود.

علائم مننژیت

علائم مننژیت می تواند ظرف چند ساعت یا چند روز ظاهر شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گیجی
• تب
• سردرد
• بی حسی در صورت شما
• حساسیت به نور
• گردن سفت است به طوری که نمی توانید چانه خود را به سمت قفسه سینه پایین بیاورید
• ناراحتی معده یا استفراغ
• سردرد شدید همراه با تهوع یا استفراغ
• تمرکز سخت است
• تشنج
• خواب آلودگی یا بیدار شدن سخت
• کمبود اشتها
• عدم تشنگی
• بثورات پوستی (با مننژیت مننژوکوک )

علائم مننژیت در نوزادان

در نوزادان، علائم مننژیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب شدید
• گریه ثابت است و وقتی کودک را در آغوش می گیرید بلندتر می شود
• نوزاد بیش از حد خواب آلود، تنبل یا غیرفعال به نظر می رسد
• سفت شدن گردن یا بدن
• بر روی ناحیه نرم بالای سر نوزاد برجسته شود
• توانایی ضعیف در تغذیه
• عجیب و غریب بودن

عوامل خطر برای مننژیت

هر کسی می تواند به مننژیت مبتلا شود، اما تحقیقات نشان می دهد که در این گروه های سنی شایع تر است:

• کودکان زیر 5 سال
• نوجوانان و جوانان 16 تا 25 سال
• بزرگسالان بالای 55 سال

مننژیت بیشتر برای افرادی که دارای شرایط خاص پزشکی هستند، مانند آسیب طحال یا مفقود شدن طحال، بیماری طولانی مدت یا اختلالات سیستم ایمنی، بیشتر خطرناک است.

از آنجا که میکروب های خاصی که باعث مننژیت می شوند به راحتی گسترش می یابند، به احتمال زیاد شیوع بیماری در مکان هایی که افراد نزدیک به هم زندگی می کنند رخ می دهد. احتمال دارد که دانش آموزان در خوابگاه ها یا سربازان سرباز در پادگان به این بیماری مبتلا شوند. افرادی که به مناطقی که مننژیت شایع تر است، مانند مناطق آفریقا، سفر می کنند.

علل مننژیت

مننژیت تقریباً همیشه ناشی از عفونت باکتریایی یا ویروسی است که از جایی دیگر در بدن شما شروع می شود، مانند گوش ها، سینوس ها یا گلو.

علل کمتر شایع مننژیت عبارتند از:

• اختلالات خود ایمنی
• داروهای سرطان
• سیفلیس
• بیماری سل

تشخیص مننژیت

پزشک در مورد سابقه پزشکی شما سوال می کند و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد، از جمله بررسی سفتی گردن و جستجوی بثورات پوستی که ممکن است نشان دهنده عفونت باکتریایی باشد. آنها همچنین باید آزمایشاتی را انجام دهند که شامل موارد زیر است:

• آزمایش خون برای یافتن باکتری
• CT یا MRI سر شما را برای یافتن تورم یا التهاب اسکن می کند
• شیر نخاعی ، که در آن یک کارمند مراقبت بهداشتی با استفاده از یک سوزن مایع را از اطراف نخاع شما خارج می کند. این می تواند علت مننژیت شما را مشخص کند.

درمان مننژیت

درمان شما بستگی به نوع مننژیت شما دارد. مننژیت باکتریایی نیاز به درمان فوری با آنتی بیوتیک ها دارد. پزشک ممکن است یک آنتی بیوتیک عمومی یا وسیع الطیف به شما بدهد حتی قبل از اینکه باکتری های دقیق بیماری شما را پیدا کرده باشد. پس از انجام این کار، آنها به دارویی تغییر می کنند که باکتری های خاصی را که پیدا می کند، هدف قرار دهد. همچنین ممکن است برای کاهش التهاب از کورتیکواستروئیدها استفاده کنید.

مننژیت ویروسی معمولاً بدون درمان خود به خود از بین می رود. ممکن است پزشک به شما بگوید در رختخواب بمانید، مایعات فراوان بنوشید و در صورت تب یا درد داروهای ضد درد بدون نسخه مصرف کنید. اگر ویروسی مانند تبخال یا آنفلوانزا باعث بیماری شما شده است، ممکن است داروهای ضد ویروسی مصرف کنید.

داروهای ضد قارچی می توانند مننژیت قارچی را درمان کنند.

عوارض مننژیت

مننژیت می تواند عوارض شدیدی را در بزرگسالان و کودکان ایجاد کند، به ویژه اگر درمان را به تأخیر بیندازید. عوارض احتمالی عبارتند از:

• تشنج
• ضربه مغزی
• از دست دادن شنوایی
• مشکلات حافظه
• مشکلات یادگیری
• راه رفتن سخت است
• نارسایی کلیه
• شوکه شدن
• مرگ

پیشگیری از مننژیت

ممکن است بتوانید با اجتناب از عفونت با ویروس ها یا باکتری های ایجاد کننده مننژیت از آن جلوگیری کنید. این سرفه ها هنگام سرفه، عطسه، بوسه، مسواک یا ظروف غذا خوردن به دیگران منتقل می شوند. برای پیشگیری از عفونت این اقدامات را انجام دهید:

• دستها را اغلب بشویید. خوب آبکشی کنید. به فرزندان خود بیاموزید که دست های خود را نیز اغلب بشویند، مخصوصاً بعد از غذا خوردن، استفاده از توالت، یا زمانی که در مکان های عمومی هستید.
• از مواردی مانند مسواک، ظروف غذاخوری یا رژ لب استفاده نکنید.
• غذاها یا نوشیدنی ها را با افراد دیگر به اشتراک نگذارید.
• هنگام سرفه یا عطسه، دهان و بینی خود را بپوشانید.
• سالم ماندن. رژیم غذایی سالم داشته باشید، ورزش کافی داشته باشید و شب ها استراحت کنید.
• اگر باردار هستید، غذاهایی را بپزید که خوب پخته شده اند. از خوردن غذاهای تهیه شده از شیر غیر پاستوریزه خودداری کنید.
• ایمن شوید توصیه های پزشک خود را در مورد تزریق واکسن برای بیماریهایی که ممکن است باعث مننژیت باکتریایی شوند، شامل واکسن آنفولانزا و ذات الریه دنبال کنید.

علائم مننژیت

مننژیت یک بیماری نادر اما جدی است، بنابراین یادگیری علائم مهم است. مراقب این علائم در خود یا خانواده خود باشید:

• گردن سفت که گاهی لمس چانه به سینه را سخت می کند
• سردرد، که می تواند شدید باشد
• تب شدید
• گیجی
• تهوع یا استفراغ
• ناراحتی از چراغ های روشن
• خواب آلودگی
• تشنج
• راش

گاهی اوقات این علائم به دنبال بیماری شبیه آنفولانزا، عفونت گوش یا عفونت سینوسی ایجاد می شود. اگر کودک شما برای صحبت کردن خیلی کوچک است، ممکن است برای شما سخت باشد که متوجه این علائم شوید. بنابراین در نوزادان و کودکان خردسال، مراقب مواردی مانند:

• تب
• کند عمل می کند
• تحریک پذیر
• مشکل در تغذیه
• گریه ای بلند
• لکه های قرمز یا بنفش روی پوست
• وقتی نگه داشته می شود گریه می کند
• قوس به عقب

سرعت بروز علائم مننژیت می تواند متفاوت باشد. علائم مننژیت باکتریایی به سرعت ظاهر می شود، معمولاً در طی چند ساعت. با مننژیت ویروسی، علائم ممکن است طی چند روز ظاهر شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

کودکان یا بزرگسالان مبتلا به مننژیت باکتریایی – جدی ترین نوع – معمولاً به سرعت بیمار می شوند.

با وجود اینکه شانس ابتلا به مننژیت اندک است، اما باز هم باید آن را بی خطر انجام دهید. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده با فردی مبتلا به مننژیت تماس داشته اید – یا علائم بیماری را مشاهده کرده اید – بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. اگر علائم شدید است، فوراً به اورژانس بروید. درمان سریع مننژیت می تواند همه چیز را تغییر دهد.